آشنايي با فن کتاب آرايي

کتاب آرايي چيست؟
پس از اين که دانستيم که کتاب چيست؟ طبعا روشن مي گردد که کتاب آرايي به چه چيز هايي گفته مي شود. براي روشن تر شدن موضوع بايد بگوييم که کتاب از چند بخش تشکيل مي گردد: 
الف. واحد هاي پيش از متن: واحد هاي پيش از متن شامل جلد، آستر بدرقه و صفحات قبل از متن مي گردد.
ب. متن: صفحات متن به صفحات اصلي گفته مي شود که با صفحات بعد ازمتن داراي فرم واحدي هستند.
ج. واحد هاي بعد از متن: صفحات بعد از متن شامل پيوست يا ضميمه، واژه نامه، کتاب نامه، فهرست راهنما، ... مي گردد. معمولاً همۀ اين ها از صفحات فرد شروع مي شوند. 
بنابراين کتاب آرايي به زيبا سازي حرفوي کتاب گفته مي شود؛ به گونه اي که باعث جلب بيننده گردد.
اهداف کتاب آرايي
کتاب آرايي به اهداف مخلتفي صورت مي گيرد که از آن جمله مي توان به اين اهداف اشاره کرد:
1. ايجاد انگيزه بيشتر براي خواندن: کتاب ارايي بيشتر به هدف ايجاد انگيزه براي خواننده صورت مي گيرد. يک خواننده زماني به سراغ کتاب مي رود که جاذبيت فزيکي براي او ايجاد شود. والا اگر اين جاذبه فزيکي ايجاد نگردد شخص متوجه نمي شود که در درون اين کتاب چه چيزهايي نوشته شده است. لذا وقتي يک کتاب از جذابيت برخوردار باشد، خواننده در قدم اول چشمش به سمت جلد مي افتد و بعد به متن مي رود. پس يکي از اهداف کتاب آرايي ايجاد انگيزه براي خواننده است.
2. راحت خواندن: اگر در کتاب آرايي نوع فونت ها به صورت درست استفاده گردد، طبيعي است که خواننده نيز به راحتي مي تواند آن را بخواند. مثلا اگر از فونت 14 استفاده شود شايد خواننده راحت تر بخواند واگر از فونت هشت يا بيست استفاده شود خواننده نيز درست خوانده نخواهد توانست.
3. زيبايي: يکي ديگر از اهداف کتاب آرايي زيبايي اثر است. همچنان که محتوا مي تواند باعث کشش وجاذبيت باشد، ظاهر اثر نيز مي تواند اين جذابيت را ايجاد نمايد.
زيبايي يک اثر وابسته به نوع آرايش کتاب مي شود و از طرفي رعايت تناسب ها، رنگ ها، فونت ها، کاغذ و ساختار نيز در زييابي آن تأثير گذار مي باشد. اگر يکي از شرايط فوق ( تناسب، ،رنگ،خط ساختار، اندازه کاغذ) در نظر گرفته شود طبيعتا جذابيت اثر دو چند مي شود. البته در بحث زيبايي شناسي عوامل محيطي وفرهنگي نيز دخالت دارد چرا که يک رنگ ممکن است در جايي مورد پذيرش واقع شود و در جاي ديگر نه.
قطع کتاب
نخستين بحثي که در ارتباط با کتاب آرايي صورت مي گيرد قطع کتاب است. قطع کتاب به ابعاد کتاب گفته مي شود که براساس سانتي متر اندازه مي شود.
انواع قطع کتاب:
قطع کتاب به صورت هاي مختلف طراحي مي گردد. برخي از قطع ها بسيار خسته کننده و ملال آور اند اما برخي ديگر بسيار متناسب و دلپذير مي باشند. آنچه قطع يک کتاب را تعيين مي کند دو چيز است:
الف. محتوا
ب. تعداد صفحات
بنابراين محتواي کتاب و تعداد صحفات در تعيين قطع کتاب تأثير گذار مي باشد. اما قطع استاندارد، آن قطعي است که از ضياع کاغذ جلو گيري کند و باعث دلتنگي خواننده و خريدار نگردد. 
عمده ترين وشناخته شده ترين قطع عبارتند از:
1.قطع رقعي: قطع رقعي به آن قطعي گفته مي شود که اندازه کاغذ چهارده ونيم در 21 سانتي باشد. البته اين بهترين اندازه در کتاب هاي ادبي است.
2.وزيري: فرهنگ ها و دانشنامه ها يا کتاب هاي آموزشي معمولا با همين قطع به چاپ مي رسند. اندازه آن 23 ونيم در 16 ونيم است.
3.قطع رحلي: قطع مجله اي است 
4.قطع جيبي: نصف وزيري( 12 نيم در 16 نيم) است.
5.چنانچه از نامش پيداست با اندازه يک خشت براي کتاب هاي کودکان مناسب است.
6.قطع پالتويي: 12 نيم در 20 سانتي تعيين مي شود.
اجزاي کتاب: کتاب از اجزاي ذيل ترکيب مي شود:
1) عطف کتاب: منظور از عطف کتاب ته جلد بيروني کتاب است که در آن اسم کتاب، اسم نويسنده وناشر ذکر مي گردد. اندازه عطف را تعداد صفحات کتاب تعيين مي کند.
2)جلد: جلد کتاب به اوراق کاغذي يا غير کاغذي گفته مي شود که به وسيله اين اوراق متن حفاظت مي گردد. هدف اساسي از جلد حفاظت از اوراق متن است. جلد خود داراي چهار صفحه مي باشد که در صفحه نخست نام کتاب، نام نويسنده، نام مترجم، گاهي شماره چاپ نيز مي آيد.
3)پشتي: صفحه آخرين جلد است که در آن نام ناشر، قيمت، زندگينامه و گاه برخي ازجملات انتخابي از متن کتاب مي آيد.
4) سمت برش: سمت برش حاشيه اي است که در طرف راست صفحه قرار گرفته و سفيد مي باشد.
5)سمت عطف: سمت عطف جانب چپ وطرف دوخت کتاب مي باشد.
6)حاشيه: حاشيه اطراف خارج از متن است که در آن چيزي نوشته نمي شود. حاشيه به هدف زيبايي کتاب وجلوگيري از قطع متن در هنگام برش ايجاد مي گردد ونقش مهم در زيبايي وجذابيت متن دارد. البته اندازه حاشيه بايد مد نظر قرار گيرد. اندازه حاشيه مختلف است ونسبت به قطع کتاب ها فرق مي کند. در قطع رقعي اندازه آن از 2- 50/ 2 و در قطع 2 – 25/ 2 سانتي پهناي حاشيه را در نظر گرفته اند. 

م. تاتارخاني

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: